W pierwszym wpisie serii dotyczącej systemów energetycznych piłkarza skupiliśmy się na systemie ATP-PC (system fosfagenowy). Kolejnym z omawianych przez nas systemów energetycznych piłkarza jest system mleczanowy określany również jako ATP-LA. W tym wpisie dowiesz się w jaki sposób działa ten system i jak dostarcza potrzebnej nam energii.
Jakiego rodzaju paliwo wykorzystywane jest przez system mleczanowy?
Tym paliwem jest glukoza, którą organizm pobiera z glikogenu, który jest zapasem glukozy przechowywanym w naszym organizmie. Glukoza, której zapas posiadamy w organizmie, ulega rozpadowi i uwalnia tyle energii ile potrzebne jest do resyntezy 2 molekuł cząsteczki ATP. Proces rozkładu glukozy nazywamy glikolizą. A zatem poprzez proces glikolizy glukoza ulega rozpadowi i dostarcza energii na resyntezę 2 ATP. Jest to bardzo korzystny dla nas proces, jednakże w wyniku rozkładu glukozy otrzymujemy również kwas pirogronowy nazywany też pirogronianem. Jest to łagodny kwas, który nie sprawia nam większych problemów. Problem pojawia się w wyniku tego, że mamy do czynienia z systemem beztlenowym (anaerobowym), tlen nie jest dostępny. W wyniku nieobecności tlenu kwas pirogronowy przekształca się w kwas mlekowy.
Photo by Nathan Rogers on Unsplash
Kwas mlekowy jest bardzo silnym kwasem w porównaniu do kwasu pirogronowego. Kwas ten będzie stymulował rzeczy takie jak ból oraz zmęczenie. W jaki sposób kwas mlekowy będzie powodował zmęczenie? Będzie on hamował enzymy. Kwas mlekowy będzie blokował przed działaniem takie enzymy jak np. PFK (fosfofruktokinaza) czy też enzymy z grupy CPA. Kwas mlekowy blokując działanie enzymów powoduje, że twoje wyniki zaczynają się gwałtowanie pogarszać gdy wykorzystujesz mleczanowy system energetyczny.
Co jeszcze musimy wiedzieć o tym systemie energetycznym?
System ten jest dla nas przydatny, ale nie dłużej niż przez 1 do 2 minut. Czas ten nie jest ograniczony z powodu braku glukozy (chyba że twoja dieta jest bardzo uboga). Organizm posiada duże zapasy glukozy i glikogenu, ograniczenie wykorzystania systemu mleczanowego wynika z efektów ubocznych jego działania czyli bólu i zmęczenia mięśni. Po dwóch minutach korzystania z tego systemu twoje mięśnie będą na tyle obolałem, że będziesz musiał się zatrzymać.
W jakich warunkach w pełni wykorzystujemy ten system energetyczny?
System ten możemy wykorzystać tylko w warunkach maksymalnej intensywności. Przykładem atletów, którzy w dużej mierze będą korzystać z systemu mleczanowego są sprinterzy na 400 metrów. Przez pierwsze 10 sekund wyścigu mogą oni korzystać w pełni z systemu ATP-PC (system omawiany w poprzednim artykule). Po przekroczeniu tego czasu system ATP-PC zostanie całkowicie wykorzystany, a wtedy do głosu dochodzi system mleczanowy, który pozwoli zawodnikowi na ukończenie wyścigu. Oczywiście nie tylko 400 metrowcy będą korzystać z tego systemu. System mleczanowy wykorzystywany jest również przez pływaków, sprinterów na 200 m. Każdy zawodnik pracujący na maksymalnej intensywności przez okres dłuższy niż 10 sekund będzie wykorzystywał ten system energetyczny.
Photo by Nathan Rogers on Unsplash
Jakie są główne zalety i wady tego systemu energetycznego?
Główną zaletą systemu mleczanowego jest to, że ponieważ jest to system beztlenowy możliwa jest bardzo szybka produkcja energii. Nie musimy czekać aż dostępny będzie tlen do produkcji energii. Produkcja energii jest bardzo gwałtowna. Jest to zdecydowana zaleta systemu mleczanowego. Drugą z zalet tego systemu jest to że możemy liczyć na tak szybką i gwałtowną produkcję energii przez okres nawet 2 minut. Być może nie wydaje się to wiele, ale 2 minuty produkcji energii bez użycia tlenu to wynik imponujący. Jakie są najbardziej rzucające się w oczy wady systemu mleczanowego? W wyniku braku tlenu w procesie produkcji energii kwas pirogronowy przekształca się w kwas mlekowy. To z kolei powoduje ból i zmęczenie organizmu. Kolejną wadą systemu jest to, że w wyniku rozpadu glukozy uzyskujemy jedynie dwie cząsteczki ATP. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że jest to dobra zależność (rozpad jednej molekuły glukozy daje nam 2 ATP), jednakże analizując później system tlenowy organizmu zauważymy jak dużo energii jest on w stanie wyprodukować. Podsumowując można powiedzieć że system mleczanowy charakteryzuje się niskim zyskiem energetycznym. Rozpad glukozy nie jest w stanie dostarczyć nam dużej ilości energii.
W kolejnej części wpisu omówimy system aerobowy czyli wykorzystujący tlen do produkcji energii.
Polecam również artykuły dotyczące rozwijania wydolności zawodników: ćwiczenia anaerobowe, ćwiczenia aerobowe, wydolność tlenowa i beztlenowa w piłce nożnej.
Autor tekstu:
Robert Leśniak
Trener przygotowania fizycznego
